Psycholog/psychiatra/psychoterapeuta – czym się różnią? Jak mogą pomóc?
Psycholog to osoba, która ukończyła studia psychologiczne, ma uprawnienia do prowadzenia diagnostyki psychologicznej i przeprowadzania testów psychologicznych. Może zajmować się psychoprofilaktyką, psychoedukacją, doradztwem, prowadzić szkolenia, rekrutacje, jednak bez pozyskania odpowiednich kwalifikacji, nie może prowadzić psychoterapii.
Psychiatra ukończył studia medyczne, posiada specjalizację z psychiatrii oraz uprawnienia do wypisywania recept. Może prowadzić psychoterapię o ile ukończył szkolenie z tego zakresu. Łączenie psychoterapii i farmakoterapii, szczególnie przy nasileniu objawów, często daje dobre efekty, jednak nie powinny być one prowadzone przez tę samą osobę u danego pacjenta.
Psychoterapeuta to osoba, która ukończyła studia magisterskie (nie muszą to być studia psychologiczne) i odbyła kilkuletnie szkolenie psychoterapeutyczne łączące elementy wiedzy teoretycznej, praktycznej oraz określoną liczbę godzin psychoterapii własnej i stażu klinicznego, korzystająca z superwizji. Powinna posiadać uprawnienia do prowadzenia psychoterapii, może także służyć wsparciem psychologicznym. Bez odpowiedniego wykształcenia nie może prowadzić diagnostyki ani przypisywać leków.
Z kolei psychoterapia różni się od wsparcia psychologicznego, psychoedukacji, interwencji kryzysowej oraz diagnostyki psychologicznej, choć – w zależności od kwalifikacji psychoterapeuty, prezentowanego przez niego podejścia oraz potrzeb klienta, może zawierać ich elementy.
Wsparcie psychologiczne ma na celu zdefiniowanie problemu a następnie pomoc w poszukiwaniu możliwych rozwiązań, poprzez uruchomienie zasobów i motywacji klienta oraz towarzyszenie mu w procesie wprowadzania zmian – najpierw w bezpiecznym środowisku gabinetu, a następnie w realnych sytuacjach życiowych. Jest skuteczne w przypadku osób zdrowych, nie radzących sobie z konkretnym aspektem życia w danym jego momencie.
Psychoedukacja może odpowiadać na potrzeby osób borykających się z konkretnymi problemami lub zaburzeniami (psychicznymi, somatycznymi). Prowadzona jest często przez pedagogów, lekarzy, pielęgniarki, pracowników socjalnych i dotyczy na przykład sposobów radzenia sobie ze stresem, metod relaksacji, kompetencji komunikacyjnych. Może przyjąć formę treningu asertywności, radzenia sobie ze złością, chorobą itp.
Interwencja kryzysowa jest krótkoterminową formą pomocy, skoncentrowaną na traumatycznej sytuacji (np. nagła utrata bliskiej osoby, pracy, udział w wypadku). Ma na celu przywrócenie równowagi psychicznej i łagodzenie skutków bardzo silnego stresu oraz umożliwienie klientowi powrotu do względnie normalnego funkcjonowania.
Diagnoza psychologiczna oraz psychiatryczna często jest stosowana przed podjęciem psychoterapii w celu określenia poziomu funkcjonowania danej osoby, opisu objawów oraz dostosowania dalszych form leczenia do potrzeb klienta.
Celem psychoterapii jest zmiana – wypracowanie z klientem nowych sposobów widzenia samego siebie i świata, poprawa komunikacji wewnętrznej pomiędzy umysłem, ciałem, emocjami – (przywrócenie ich adaptacyjnych funkcji) i zewnętrznej, a w efekcie – zmniejszenie cierpienia i poprawa komfortu życia danej osoby. Wprowadzenie względnie trwałych zmian (czyli takich które utrzymają się po zakończeniu terapii), wymaga czasu, dlatego terapia jest zwykle procesem długotrwałym.
Różne nurty terapeutyczne, różnią się podejściem do klienta, rozumieniem przyczyn zgłaszanych problemów oraz propozycjami postępowania mającego na celu poprawę jego samopoczucia. Główne różnice koncentrują się wokół definicji roli terapeuty, klienta i ich wzajemnej relacji oraz celów psychoterapii, czyli rodzajów oczekiwanych zmian potrzebnych do poprawy objawowej.
W nurcie psychoanalitycznym dąży się przede wszystkim do zrozumienia w jaki sposób, używając intelektu i emocji, zniekształcamy swoje związki z innymi. Za powód zniekształcenia uznaje się nierozwiązane konflikty z przeszłości, zwykle z okresu wczesnego dzieciństwa. Terapeuta interpretuje sposób w jaki klient wchodzi w relację, pomagając mu zrozumieć sposób powstawania zniekształceń, ich genezę, to jak przejawiają się w innych ważnych relacjach i sytuacjach poza gabinetem. Jednocześnie terapeuta powstrzymuje się od dawania rad, przekonywania, wywierania jakiejkolwiek presji, zmierzając do tego, by coraz bardziej świadomy klient samodzielnie kierował swoim życiem, podejmując własne decyzje.
W nurcie poznawczo – behawioralnym „uczenie się” uznawane jest za mechanizm zmiany. Terapeuta wspiera klienta stosując różne techniki, zmierzające do zmiany sposobów postępowania i myślenia powodujących cierpienie. Stosuje w tym celu psychoedukację i perswazję, zadaje prace domowe, dopasowane tematycznie do charakteru problemów.
Nurt humanistyczny łączy założenia terapii skoncentrowanej na kliencie, terapii Gestalt, terapii skoncentrowanej na doświadczaniu oraz niektóre typy terapii egzystencjalnej. Terapeuta dużą wagę przywiązuje do tego, co dzieje się tu-i-teraz w relacji z klientem. Są w niej równorzędnymi partnerami. Wspólnie pracują nad wyrażaniem autentyczności i prawdziwości wobec samego siebie i wobec siebie nawzajem.
Liczne badania nad wynikami psychoterapii pokazały, że niezależnie od metod stosowanych przez psychoterapeutów badanych podejść terapeutycznych, jest ona skuteczna. Podobny odsetek pacjentów uzyskuje istotną poprawę objawową. Najważniejszym czynnikiem leczącym, wspólnym dla wszystkich nurtów okazała się konstruktywna relacja terapeutyczna, w której klient czuł się rozumiany, akceptowany i wspierany przez terapeutę oraz zaistnienie sojuszu terapeutycznego, w którym wysiłek terapeuty i klienta łączą się dla osiągnięcia wspólnie wyznaczonego celu psychoterapii.
Agnieszka Sidewicz-Mościcka
KILKA SŁÓW O MNIE
KONTAKT
PSYCHOTERAPIA INDYWIDUALNA
PSYCHOTERAPIA PAR